Röle Nedir? Nerelerde Kullanılır? Çeşitleri ve Sembolleri

Röle Nedir?

Bir elektrik bağlantısını sağlamak veya kesmek için kullanılan elektromekanik bir cihazlara Röle denir. Röle, bir elektromıknatıs vasıtasıyla kontrol edilebilen esnek hareketli bir mekanik parçadan oluşur. Röleler tıpkı mekanik bir anahtar gibidir. Bir elektrik sinyal ile kontrol edilir. Rölenin sembolleri aşağıdaki gibidir.

Röleler 1835 yılında ABD’li mucit Joseph Henry tarafından keşfedildi. Henry, daha büyük bir röleyi açmak veya kapatmak için küçük bir elektromıknatıs kullandı. Rölelerin elektrik makinelerini çok uzun mesafelerde kontrol etmek için kullanılabileceğini kanıtladı. Henry’nin bu icadı daha sonrasında elektroniğin gelişmesine büyük katkı sundu. Elektroniğin en büyük devrimi olan transistörlerin kullanımının önünü açtı.

Rölelerin bağlantıları için kabaca NC (Normally Closed), NO (Normally Open) ve COM (Common) yazan üç bağlantı noktası bulunmaktadır. NO olan bağlantı, röleye enerji verilmediğinde COM ucu ile açık devredir yani iletim olmaz. Rölenin elektromıknatısına enerji verildiğinde ise NO ve COM uçları kısa devre olur yani iletim gerçekleşir. NC ucu da NO’nun tam tersi şekilde çalışır.

Rölenin Görevi Nedir?

Röleler, herhangi bir müdahale gerektirmeden bir elektriksel sinyal yardımıyla Açık veya Kapalı konuma getirmek için kullanılır. Üstelik düşük güç sinyali kullanarak yüksek güçlü bir devreyi kontrol etme imkanı sunar.

Röle Nerelerde Kullanılır?

Rölelerin çok geniş kullanım alanları bulunmaktadır. Farklı kullanım alanlarına göre, rölerin bir çok çeşidi bulunmaktadır. Yüksek enerjili devrelerin kontrolünde kullanılan röleler, ev aletlerinde, alarm sistemlerinde, uzaktan kontrol sistemlerinde, elektromekanik sistemlerde vb. kullanılmaktadırlar.

Röle Çeşitleri Nelerdir?

Kullanım alanları, çalışma şekilleri ve referans alınan parametreye göre birçok röle çeşitleri bulunmaktadır.

• Soketli Röleler: Standart röle tipleridir. Farklı kontak sayılarına sahip ve farklı bobin gerilimlerinde tetiklenen çok farklı sayıda soketli arayüzü bulunan rölelerdir.
• Zaman Röleleri: Zamanı referans alan ve istenen zaman doğrultusunda kontakları açılıp kapanan röle tiplerdir. Zamanlama gerektiren kontrol sistemlerinde sıkça yer alır.
• PLC Röleleri: PLC uygulamalarında kullanılan bobini daha az enerji tüketip daha fazla izolasyon sağlayan röle tipleridir.
• Solid State Röleler (SSR): Standart rölelere göre daha hızlı bir alternatiftir. Diğer rölelere nazaran yapısında elektromıknatıs bulundurmaz. Tıpkı bir diyot veya transistör gibi yarı iletken bir yapıya sahiptir. Bu sebeple Solid State Röleler tetiklendiğinde yapısı gereği ses çıkarmaz.
• Sıcaklık İzleme Röleleri: Ortam sıcaklığına göre tetiklenen rölelerdir. Sıcaklık sensörleri yardımıyla sıcaklık değeri algılanır ve röle tetiklenir.
• Güvenlik Röleleri: Güvenlik sistemlerinde kullanılan rölelerdir.
• Faz Kontrol Röleleri: Elektrik motorlarını şebeke geriliminden gelebilecek olumsuzluklara karşı korumak amacıyla kullanılan rölelerdir.
• Termistör Röleler: Motor sargılarının sıcaklığına bağlı olarak tetiklenen rölelerdir. Bu işlemin gerçekleşmesi için sıcaklık sensörlerinden faydalanır.
• İzolasyon Röleleri: IT sistemlerdeki izolasyon hatalarını tespit eden röle tipleridir.
• Gerilim ve Akım İzleme Röleleri: Gerilim ve Akımın olması gereken değerlerin dışına çıkması halinde tepki veren röle tipleridir.