Lojik Kapılar Nedir?

Dijital elektronik dünyasının temel yapı taşı diyebileceğimiz lojik kapılar konusu, temel elektronik bilgisi için son derece önemli bir konudur. Bu yazımızda , lojik devrelerin ne olduğuna ve önemine değineceğiz.

Lojik Kapılar Nedir?

Lojik kapılar, bir veya birden fazla girişi ve tek çıkışı olan elektronik devreleridir. Bu nedenle lojik kapılar için “Lojik Devreler” ifadesi de kullanılmaktadır.  Lojik kapılar, transistör ve diyot gibi temel elektronik elemanlarıyla oluşturulur. Lojik devrelerin giriş ve çıkışları arasındaki ilişki belirli bir mantığa dayanmaktadır. Bu devreler belirli bir Boolean Cebiri çerçevesinde girişten alınan veriler ile uygun, mantıksal sonuçlar üretirler. 3 çeşit temel kapı devreleri bulunur:

  • VE (AND) Kapısı
  • VEYA (OR) Kapısı
  • DEĞİL (NOT) Kapısı

Öte yandan bu lojik kapılara ek olarak türetilmiş 3 kapı devreleri daha bulunur:

  • VE DEĞİL (NAND) Kapısı
  • VEYA DEĞİL (NOR) Kapısı
  • ÖZEL VEYA (XOR) Kapısı
  • ÖZEL VEYA DEĞİL (XNOR) Kapısı

VE (AND) Kapısı

Bir çıkış, iki veya daha fazla girişi bulunmaktadır. Eşdeğer devresi birbirine seri iki anahtarmış gibi düşünebiliriz. İki anahtar da kapalı olmadan (tüm girişlerin değeri “1” olmadan) elde edilen çıkış “1” olmaz. Y = A . B ile gösterilir. Ve kapısının sembolü ve doğruluk tablosu şöyledir:

ve kapısı tablosu

VEYA (OR) Kapısı

İki veya daha fazla giriş hattı ve bir çıkışı vardır. Eşdeğer devresini ise birbirine paralel iki anahtar olarak düşünebiliriz. Bu sebeple çıkıştan “1” elde etmek için herhangi bir giriş değerinin “1” olması yeterlidir. Tüm girişlerin “1” olması durumunda ise yine “1” olarak kabul edilir. Y = A + B ile gösterilir. Veya kapısının sembolü ve doğruluk tablosu şöyledir:

veya kapısı tablosu

DEĞİL (NOT) Kapısı

Değil kapısının bir çıkış, bir giriş hattı bulunur. Çıkış işareti, giriş işaretinin tam tersi şeklindedir. “0” girişli bir devrenin çıkışı “1” iken, “1” girişli bir devrenin çıkışı “0” olur. Y = A’  ile gösterilir. Değil kapısının sembolü ve doğruluk tablosu şöyledir:

değil kapısı

Lojik kapıların tamamının sembolü ve doğruluk tabloları şu şekildedir:

lojik-kapi-sembol-tablo
Doğruluk tablolarına bakıldığında lojik devreler, Boolean Cebiri ile uygun mantıksal sonuçlar ortaya koymaktadır. İşte bu sebeple lojik devreler, sayısal elektronik sistemlerin en vazgeçilmez elemanlarıdır. Günümüzde var olan tüm elektronik cihazlar, işte bu lojik devrelerden meydana gelir.

Kaynak: