F1 Teknolojisi 8

-Diferansiyel Kilidi nedir? Ne ise yarar? Diferansiyel, çekisi saglayan tekerleklerin farkli hizlarda dönmesine olanak taniyan bir sistemdir. Diferansiyel kilidi, bir tekerlek bosa döndügü zaman ya da patinaja düstügü zaman, patinajda olan tekerlege aktarilan gücü azaltir ve dengeli bir sekilde otomobilin bosa güç harcamasi engellenir. Diferansiyel kilidi günümüzde mekanik olarak da elektrik-elektronik destekli olarak da kullanilmaktadir.. Mekanik destekli sistemler traktörlerde ve bazi binek otomobillerde, elektronik ayar destekli sistemler ise F1, GP2 gibi yaris otomobillerinde ve ayrica bildigim kadariyla kendi kendine görev yapan sistem ise su an birçok büyük otomobil firmasi tarafindan kullanilmaktadir. Formula 1 otomobillerinde çok uzun bir süredir diferansiyel kilidi mekanik olarak ayarlanmaktaydi ancak, Mclaren Mercedes takiminin dahi mühendisi Adrian Newey direksiyondan kumanda edilebilen, elektronik diferansiyel kilidini icat etmis ve bunu isler hale getirmistir. (*Sistem binek otomobillerdeki elektronik kilitlerden daha farklidir, binek otomobillerde kilitlenme derecesi kendi kendine ayarlanirken, F1 otomobillerinde pilot tarafindan ayarlanmaktadir.) Bu sistem su an yalnizca Formula 1 otomobillerinde kullanilmaktadir ve sistemin çok yeni olmasindan dolayi günümüz spor-binek otomobillerine uyarlanmasi henüz yapilamamistir. Gelistirilen bu elektronik sistem ile diferansiyeli kontrol altina almak inanilmaz derecede kolaylasmistir. Su an bir pilotun diferansiyel kilidini ayarlamasi için tek yapmasi gereken sey, direksiyon üzerindeki silindir seklinde olan butonu saga ya da sola dogru çevirmektir. Bir tarafa dogru kilitlenme derecesi artarken diger tarafa dogru kilitlenme derecesi azalmaktadir. Su an profesyonel pilotlar, virajdan viraja özel durumlar gerektiginden istedikleri gibi bu dügmeyle oynarak otomobilden optimum performansi elde etmeyi basarmaktadirlar. - Diferansiyel kilidinin F1 otomobilindeki fonksiyonu nedir? Diferansiyel kilidi Formula 1 otomobillerinde temel olarak 2 ana unsur için kullanilir. 1. Bunlardan birincisi frenaj aninda dengeyi saglamaktir. Kilitlenme derecesi arttirilmis bir diferansiyel, sert frenaj aninda arka tarafin dengede kalmasini saglarken, kilitlenme derecesi azaltilmis bir diferansiyel frenajda otomobilde fazladan oversteer’e ( arkadan kaymaya ) neden olabilir. 2. Diger unsur ise apex sonrasi ivmelenmeyi saglamaktir. Diferansiyelin kilitli olmasi, virajda apex’e gelirken otomobilin arka tarafinin biraz daha daginik kalmasina neden olur. Tekerler farkli hizda dönmek isterler ancak kilitlenen diferansiyel buna izin vermedigi için arkadan kayma durumu meydana gelir ve tekerlekler normalden çok daha kisa sürede yipranir. Ayni zamanda TC ( patinaj kontrol ) açiksa otomobil apex sonrasi hizlanmada kendini fazlasiyla kasar ve yavas kalir. Ancak apex sonrasi TC kapaliysa otomobil etkin bir biçimde hizlanir.. Eger diferansiyelin kilitlenme derecesi azaltilirsa, otomobil dogal olarak yukarida yazilanlarin tam tersini uygular yani, apex’e gelirken gayet düzgün yol tutar ve apex sonrasi TC’e bagli olarak davranisini sergiler. - 2005 F1 otomobillerinde diferansiyel kilidinin kullanimi: Yapilmasi gerekenler oldukça basittir. Viraja yaklasirken frenaj esnasinda kilitlenme derecesi arttirilir, otomobil yeterince yavasladiginda kilitlenme derecesi yavas yavas azaltilir ve apexten sonra düzlüge yakinken derece iyice asagi çekilerek otomobilden maksimum verim elde edilir.

 

Yazar: Can KAP Kaynak: www.f1turkey.com