Bellek,bütün hesaplama sistemlerinin vazgeçilmez bir parçasıdır.Programlar ve bu programların işlediği veriler bellekte saklanır.İki ana bellek türü vardır:
- ROM
- RAM
Sadece okunabilir bir bellek türü olan ROM,bilgilerin güç kaybı olsa dahi saklanmasını sağladığı için önemli sistem programları burada saklanır.ROM belleğin gelişimi içerisinde bir kez yazılan bir belleği daha sonra da kullanma ihtiyacı doğduğundan yeni ROM tipleri ortaya çıkmıştır:Ana hatlarıyla temel ROM tipleri şunlardır:
- Mask ROM
- PROM
- EPROM
- EEPROM
- OTP
- FLASH MEMORY
BELLEK AYGITLARI
• Giriş:
Bellek,her türlü hesaplama sisteminin temel parçalarından birisidir.Bellek,hem program komutlarını hem de hesaplama sonucunda üretilen veriyi depolamada kullanılır.Mantıksal olarak belleğe,her biri benzeri olmayan tek bir adrese ve belli bir ölçüde bilgiyi saklama kapasitesine sahip sıralı lokasyonlar topluluğu olarak düşünülebilir.Belleğe erişim,istenen lokasyonun adresinin aygıta sağlanmasıyla gerçekleştirilir.Bellek aygıtları işlevlerine göre gruplandırılabilir ve iki temel kategoride incelenebilir.-sadece-yazılabilir-bellek (ROM) ,ve yazılabilir-ve-okunabilir bellek(Ya da rasgele-erişimli bellek-RAM).(Bazen ROM’dan diğer bir alt kategori ayrılır ve bu kategori,“çoğunlukla-okunan-fakat-bazen-yazılan bellek” ya da Flash bellek olarak isimlendirilir.)
Bellek Aygıt Tipleri:
Sadece Okunabilir Bellek:
Bilgisayarlarda kullanılan temel bellek tiplerinden birisi de sadece-okunabilir-bellek ya da kısacası ROM’dur.
ROM,hem okunabilir hem de yazılabilir olan RAM’in tersine normal olarak sadece okunabilir bir bellek türüdür.Sadece okunabilir bir belleğin bilgisayarda belirli fonksiyonlar için kullanılmasında iki ana neden vardır:
1-) Kalıcılık: ROM’da kaydedilen veriler sisteme güç sağlansın ya da sağlanmasın her zaman ROM içerisinde saklı kalır.Bir ROM,bilgisayardan çıkarılıp;sınırsız bir süre depoda tutulup ve ardından tekrar bilgisayara yerleştirilirse,içerdiği verilerin bozulmadan kaldığı görülür.Bu nedenle,kalıcı depolama yeri olarak isimlendirilir.Bir disk de aynı nedenle kalıcı depolama ortamına örnek olarak verilebilirken,sıradan bir RAM böyle bir örnek teşkil etmez.
ROM’un bu kalıcı depolama ortamı özelliğine sahip olması nedeniyle,ROM yongaları kişisel bilgisayarlardaki (ROM BIOS),çevresel kontrolörlerdeki ve diğer elektronik donanımlardaki kontrol rutinlerini depolamada kullanılır.Ayrıca bu yongalar,yazıcılar içerisine takılan bir kartuşun,video oyunlarının ve diğer sistemlerin çoğunlukla yegane içeriğidir de.
Bilgisayarlar el aletlerinde,aygıtlarında,otomobillerde ve bu şekildeki herhangi bir başka aygıtta kullanıldığı zaman,bu aygıtların rutinleri için kullanılan komutlar genellikle ROM yongalarında yada PROM yada EPROM gibi başka bir kalıcı yongada tutulur.Komutlar ayrıca bir yongada bulunan genel-amaçlı bir bilgisayarın ROM bölümünde de tutulabilir.
2-) Güvenlik: ROM’un içeriğinin kolaylıkla değiştirilememesi gerçeği,içeriğinde kazara yada kötü niyetle yapılan değişikliklere karşı bir ölçüde güvenlik sağlar.Örneğin,asıl ROM’ları etkileyebilecek virüsler bulamazsınız;bu mümkün değildir.(Bu,teknik olarak,silinebilir EPROM’da mümkün olsa bile pratikte hiç görülmemeiş bir olaydır.)
Son olarak ROM’un bir diğer özelliği,RAM’e kıyasla çok daha fazla yavaş olmasıdır.Tipik olarak ROM’a erişim hızı RAM’e erişim hızının iki katı yada daha fazlası kadardır.
Not : RAM’in,ROM’un tersi (RAM okunabilir-yazılabilir ve ROM sadece-okunabilir ) olması ve RAM kısaltmasının da “Rasgele erişimli bellek”için kullanılması bazen insanların kafasını karıştıran bir noktadır.
İnsanlar ROM’un rasgele erişimli olmadığını düşünürler.
Bu doğru değildir; ROM’daki herhangi bir lokasyon,herhangibir şekilde okunabilir,yani ROM rasgele erişimlidir;sadece yazılabilir değildir.RAM’in adının bu şekilde olması,önceden kullanılan okunabilir-yazılabilir belleklerin sıradan erişimli olup;rasgele erişime izin vermemelerinden kaynaklanmaktadır.
ROM Tipleri:
-ROM
-PROM
-EPROM
-EEPROM
-OTP
-FLASH MEMORY
Her bir tipin kendine özel karakteristikleri vardır.Fakat hepsi bir bellek türüdür ve iki ortak özelliğe sahiptir:
1. Bu yongalara depolanan veri kalıcıdır.Güç ortadan kaldırıldığında yok olmaz.
2. Bu yongalara depolanan veri ya değiştirilemez yada değiştirilmesi özel bir işlemi gerektirir.(Okunduğu anda kolaylıkla değiştirilebilen RAM’in tersine bir durum.)
1 ) ROM
Sadece-okunabilir-bellek türünün en temel tiplerinden birisi maskelenmiş ROM’dur.Bu tip,imalat safhasında,imalat maskeleri kullanılarak programlanır.ROM birçok farklı teknoloji kullanılarak üretilebilir.-Bipolar(İki Kutuplu),CMOS(Tamamlayıcı Metal Oksit Yarı iletkeni), nMOS (N-Kanallı Metal Oksit Yarı iletkeni),pMOS(P-Kanallı Metal Oksit Yarı iletkeni) v.s.
Bir kez programlandıkları zaman,içeriklerini değiştirmenin hiçbir yolu yoktur.Daha fazlası , programlama fabrikada yapılır.
-ROM’un Çalışma Şekli:
RAM’e benzer olarak,ROM yongaları da sütun ve satırlardan oluşan bir ızgara içerir.Fakat sütun ve satırların kesiştikleri yerde ROM yongaları temelinde RAM yongalarından farklıdır.RAM her kesişme noktasında,bir kapasitöre erişimi açmak yada kapatmak için transistörleri kullanırken,ROM hatları bağlamak için eğer değer “1” ise bir diyot kullanır.Eğer değer “0” ise,hatlar arası bağlantı sağlanmaz.
Figure 1. BIOS uses Flash Memory, a type of ROM.
Bir diyot normalinde akımın sadece tek bir yönde geçişine izin verir ve diyot un akımı üzerinden geçirebilmesi için ne kadarlık bir değer olması gerektiğine karar veren,forward breakover olarak bilinen bir eşik değerine sahiptir.
İşlemciler ve bellek yongaları gibi silikon-tabanlı aygıtlarda,forward breakover voltajı 6 Volt’tur.Bir diyot un benzersiz niteliklerinden yararlanarak,bir ROM yongası,forward breakover’ın üstünde bir yükü seçilmiş satır,sütunla beraber belirli bir hücrede bağlantı yapması için topraklanmış;uygun sütundan aşağıya doğru gönderebilir.
Eğer o hücrede bir diyot varsa,yük toprağa doğru iletilecek ve ikili sistem göz önüne alındığında,hücre “1” değeri olarak okunacaktır.
Bir ROM’un gösterişsiz ama etkili olan bölümü ise eğer hücrenin değeri “0” ise,o kesişim noktasında sütun ve satırı bağlayabilecek bir diyot yoktur.Böylelikle sütundaki yük satıra iletilmez.
Sizin de anlayabileceğiniz gibi,bir ROM yongasının çalışma şekli,o yonga yaratılırken mükemmel ve tam verinin programlanmasını gerekli kılar.
Standart bir ROM yongasını tekrar programlayamazsınız yada o yongaya tekrar yazamazsınız.Eğer üzerindeki veri yanlışsa yada güncellenmeyi gerektiriyorsa,o yongayı atmanız ve her şeye yeniden başlamanız gerekir.
Bir ROM yongası için orjinal kalıbı yaratmak çoğunlukla sıkıntı ve hata dolu,zahmetli bir işlemdir.Fakat ROM yongalarının yararları,dezavantajlarına göre daha ağır basmaktadır.Kalıp bir kere tamamlandı mı,asıl yongaların her biri çok ucuz bir fiyata mal olabilir.
Çok az enerji kullanırlar,son derece güvenilirdirler ve birçok küçük elektronik aygıt konusunda,aygıtı kontrol etmek için kullanılan bütün programlamayı içerirler.
Daha önce de bahsedildiği gibi,ROM yongalarını oluşturmak,bir imalat sürecini içerdiği için,ekonomik olarak,ROM yongaları sadece daha fazla miktarlarda üretildiği zaman üretimleri uygulanabilirdir . Deneysel tasarımlar ve küçük çaptaki üretimler en iyi,PROM yada EPROM kullanılarak gerçekleştirelebilirler.
ROM Emulator:
ROM’u RAM’e benzeterek,bir ROM yongasının,hatalardan arındırılmasını sağlayan bir devredir.
RAM devresi,ROM yuvasına takılır.ROM üzerine yazılamazken,RAM bu özelliği sağladığına göre programlama değişiklikleri kolayca yapılabilir.
2 ) PROM
ROM yongalarını tamamıyla sıfırdan yaratmak,küçük miktarlardaki üretim söz konusu olduğu zaman çok zaman alıcı ve de çok pahalı bir işlemdir.Bu nedenle,temel olarak,geliştiriciler programlanabilir sadece okunur bellek(PROM) olarak bilinen bir ROM tipini yarattılar.Ayrıca bu bellek tipi sıklıkla bir kez yazılabilen bellek(WOM) bellek olarak da belirtilir. PROM ların üretimleri,çoğunlukla üretimlerini çok iyi bir şekilde destekleyen iki kutuplu teknolojiye dayanmaktadır.
Boş PROM yongaları ucuza satın alınabilir ve herhangi biri tarafından bir PROM programlayıcısı yada yakıcısı vasıtasıyla kodlanabilir.Bu kendi yazdıkları yazılım için kendi ROM larını yapan şirketler için yararlı bir özelliktir.Çünkü kodlarını değiştirdikleri zaman,pahalı donanıma ihtiyaç duymaksızın yeni PROM lar oluşturabilirler.Bu,bir CD-ROM kaydedicinin çalışma prensibine benzerdir.Bir CD-ROM boşluklara programları yakmanıza bir kez izin verir ve daha sonra bu programları üzerinden okumanıza birçok kez izin verir.
PROM yongaları da sıradan ROM larda olduğu gibi sütunlardan ve satırlardan oluşan bir ızgaraya sahiptir.Bu iki yonga arasındaki fark ise,bir PROM yongasında,bir sütun ve bir satırın her kesişim noktası onları birbirine bağlayan bir sigortaya sahiptir.Bir sütuna gönderilen bir yük,bir hücredeki sigortadan topraklanmış bir satıra geçecek ve bu olay sonuçta “1” değerini ifade edecektir.Her hücre bir sigortaya sahip olduğundan,bir PROM yongası başlangıç yada boş durumunda tamamıyla “1” değerine sahiptir.Bu da aynı zamanda bütün hücreler için sütun ve satırlar arasında bağlantıların yapıldığı anlamına gelmektedir.Bir hücrenin değerini “0”’a değiştirmek için,hücreye belli bir miktarda akım yollayabilmek için programlayıcı adı verilen özel bir alet kullanılır.
Yüksek voltaj sigortayı yakarak sütun ve satır arasındaki bağlantıyı koparır.Bu işlem,PROM’u yakmak olarak bilinir.
PROM lar sadece bir kez programlanabilirler.ROMlardan daha fazla kırılgandırlar.Durgun elektrikteki ani bir sarsıntı,değişim PROM’daki sigortaların kolayca yanmasına nden olabilir.Bu da önemli bitlerin “1”’den “0”’a değişmesine neden olur.
ROM lar sadece büyük miktarlarda üretildikleri zaman mümkün olan en az masraf karşılığında en iyi sonuçları veya yararları sağladığı için,tasarımın örnekleme safhasında ucuz olan PROM lar kullanırlar.Tasarım,mükemmel bir hal alana kadar yeni PROM lar oluşturulabilir ve ihtiyaç duyuldukça atılabilir.
İki Kutuplu PROMlar:
İki kutuplu PROM,titpk olarak küçük bir miktar veri içeren bir bellek yongasıdır.Erişim hızı çok yüksektir.Bu bellek yongaları veri bitlerini bellek aygıtındaki küçük sigortaları attırarak depolarlar.Bir kez programlandıkları zaman değiştirilemezler.İki Kutuplu terimi üretim safhasında kullanılan transistör teknolojisini ifade etmektedir.Bir İki Kutuplu PROM’u programlamak yüksek bir voltajı,sigortayı attırmaksa yüksek akım palsını gerektirir.Bu bellek yongaları birçok üründe bulunabilir ve Birleşik Devletler Uzay Programında favori parçalardı.Çünkü veri,bir kez bu yonga üstüne programlandı mı radyasyonun yol açabileceği değişikliklere dayanıklıdır.
Aşağıda bir PROM’un programlanabilmesi olayı Mantık Tasarımı2ndan yararlanılarak açıklanmaya çalışılmıştır.
Programlanabilir Mantık Aygıtları Kullanarak Gerçekleştirim:
1. İçsel mantık kapıları elektronik sigortalar vasıtasıyla birbirine bağlanmış devre.
2. En başta bütün kapılar arasında bağlantı sağlanır.
3. Kullanıcı istenen mantığı oluşturmak için hangi sigortaları attıracağına karar verir.
Şimdi yukarıdaki aşamaların tek tek basit mantık devreleri üzerinde uygulanışı
gösterilmeye çalışılmıştır:
Başlangıç ROM Devresi Örneği:
1. Şifre çözücünün çıktılarını sayısı mümkün olan depolanmış kelime sayısını belirler.
2. OR kapılarını sayısı mümkün olan,sözcük başına düşen bit sayısını belirler.
3. İlk olarak,bütün şifre çözücü çıktıları bütün OR kapılarına bağlanır.
Sigortaları Attırılmış ROM Devresi Örneği:
1. İstenen ROM mantığını gerçekleştiren bir doğruluk talosuna verin.
2. Hangi bağlantıların istendiğine karar vermek için X’ler kullanın.
3• X’ler doğruluk tablosundaki 1’lerin karşılığı olmaktadır.
4. Üzerinde X’leri olmayan bütün sigortaları attırın.
3 ) EPROM
EPROM, bir çeşit ROM yongasıdır. Bu kısaltışın açılımı Erasable Programmable Read Only Memory, yani silinebilir programlanabilir ROM ‘dur. Diğer ROM yongaları gibi EPROM da elektrik kesilince içeriğini kaybetmez. Fakat diğer yongalardan farklı olarak yeni özellikler eklenmiş ve daha kullanışlı hale getirilmiştir.
EPROM, adından da anlaşılabileceği gibi bir çok defa silinip tekrar yazılabilen bir yongadır. PROM yongasında hatırlanacağı gibi yazma kullanıcı tarafından sadece bir defa yapılabiliyor ,sonradan üzerinde değişiklik yapılmasına olanak sağlanmıyordu. EPROM’da ise kullanıcı bu konuda kısıtlanmamıştır. Yonganın içeriği üzerinde değişiklik yapılmak istenebilir.Bunun için yonga, belirli frekanstaki ultraviole ışığına maruz bırakılırak içeriği tamamen silinir.Böylece yonga,üzerine bilgi yazılabilir hale gelir.Fakat bütün bu işlemler için ek donanımlara ihtiyaç vardır.
Bir EPROM yongasının içeriğini silmek için bir EPROM siliciye ve bir de programlamak için EPROM programlayıcısı gereklidir. İki ayrı donanıma ihtiyaç duyulmasının nedeni; EPROM’un tamamen silinmeden üzerine herhangi bir şeyin yazılmasına izin verilmemesinden kaynaklanmaktadır.Bir EPROM silicisi,kapalı bir ortamda yüksek yoğunlukta ultraviole ışığı sağlayan bir aygıttır. EPROM programlayıcısı ise istenilen programı yonga içine yükleyecek olan özel bir aygıttır.Bu yüzden bilgisayarlar yongadan sadece okuma yapabilir, üzerine bir şey yazamaz.
Bir EPROM’un içi nasıl düzenlenir?
Her bellek yongası gibi bilgiler bitler halinde tutulur. Sekiz bitin bir araya gelmesiyle oluşan byte’ lar burada da adresleme birimidir. İlk adres her zamanki gibi sıfırdan başlar, yonganın kapasitesine göre de son adres belirlenir. İşlemci EPROM’a erişim yaptığında her adres karşılığında yongadan bir byte okunur.
Bir EPROM’un üzerindeki numara ve harfler ne anlama gelir?
EPROM ve diğer bellek parçaları standart pin konfigürasyonlarını ve aynı işleri yerine getiren yapıları kullanırlar. Böylece herhangi bir üreticinin EPROM’u ile diğer üreticinin EPROM’unun yerleri değiştirilebilir.
Bu değişimin yapılıp yapılamayacağını üzerindeki parça numaralarına bakarak anlaşılabilir.İlk önce bu numara içindeki öz parça numarası bulunmalıdır.Öz parça numarası parça için endüstride tanımlanmış standart bir numaradır. Örneğin; 27,EPROM için tanımlanmış numaradır. Yonga üzerinde bu numara,27XXX veya 27CXXXX şeklinde bulunabilir.Bu numaranın önünde veya arkasında üretici firma tarafından eklenmiş başka harf veya sayılar da olabilir.
Yonga üzerindeki numaralarda “ 27C64A-25 “ örneğinde olduğu gibi “ –“ işareti ile karşılaşılabilir. Bundan sonra gelen sayı EPROM’un erişim zamanını nanosaniye cinsinden verir. Bu bilgiyi kullanarak herhangi iki yonganın hızlarını karşılaştırma imkanına sahip oluruz.Mesela,bilgisayarımızdaki bir yongayı,yeni bir yongayla değiştirmek istersek;hız bilgilerine dikket etmemiz gerekir.Eğer yeni yonganın hızı eskisine eşit veya daha büyükse bu değişim gerçekleşebilir,değilse gerçekleşemez.Çünkü işlemci daha düşük hızlı yongayla uyumlu çalışamaz.
Bir EPROM iç yapısı nasıldır?
Her bellek yongası gibi EPROM da transistor’lerden oluşmuştur. Bir transistor yüklenmeden önce yada silindikten sonra bu transistorde mantıksal olarak 1 değeri gözükür. Eğer önceden bir yükleme yapıldıysa mantıksal olarak 0değeri gözükür.
Bir EPROM’un içeriği nasıl silinir?
Şekil
Yonganın içeriğini değiştirmek için önce yonga bir silme aşamasından geçmelidir. Bu silme işi sistem üzerinde yapılamamaktadır. Yonganın sistemden ayrılıp bir EPROM silicisinin içine konması gerekmektedir. Sistemden ayrılan bir yonga incelendiğinde üzerinde üstü kapalı ufak bir pencerenin (Şekil ) olduğu görülecektir. Bu pencere,silme işini yapacak ultraviole ışınlarının ,yonganın içine ulaşmasını sağlayacak giriş yeridir. Bu pencerenin üstündeki şeffaf olmayan etiket kaldırılarak yonga silicinin içine yerleştirilmelidir. Silme işi başladığında, silici yonga üzerine belirli frekanstaki ultraviole ışığı göndererek yongayı dakikalar boyunca elektron bombardımanına tutarak transistor’ler üzerindeki yüklerin boşalmasını sağlar.Gereğinden fazla ultraviole ışınları altında tutulan yonga, artık hiçbir değeri tutamayacak hale gelir.
Yukarıdaki resimde örnek bir EPROM silicisi görülmektedir.EPROM yongaları silicinin çekmecelerine yerleştirilir.Çekmece kapandığında silme işlemi başlar.Çekmece çekildiğinde UV lambaları otomatik olarak sönmektedir.
Bir silici için sadece belli bir bölgeyi silme gibi bir şansı yoktur.Bu yüzden silme işleminden yongadaki tüm bilgiler etkilenir ve silinirler.Silme işlemi dakikalarca sürer.Ayrıca akla silicilerde neden belli frekanstaki ultraviole ışığının seçildiği sorusu gelebilir.Seçilmesinin sebebi; yeterli enerjiyi sağlayan ,bir çok plastik ve camı delip geçmeyen en uygun kaynak olmasındandır.
Bir EPROM nasıl programlanır?
EPROM,özel bir programlayıcı tarafından programlanır. Değer yüklenecek transistor’lere çalışma voltajından daha yüksek voltaj uygulanarak elektron yağmuruna tutulur. Böylece ilgili transistor’un mantıksal değeri 0 olur.
Yazma işi bittiğinde yonga üzerindeki pencere tekrar şeffaf olmayan etiketle kapatılmalıdır. Çünkü güneş veya flüoresan ışığı uzun vadede yonga üzerindeki bilgilerin kaybolmasına sebep olur. Bu yüzden kaybın önüne geçmek için böyle bir yola başvurulur.
EPROM’un sağladığı avantajlar
Yonganın üzerinde değişiklik yapmayı sağlayan yapısıyla yazılımların son versiyonlarını yükleme imkanı sağlamıştır.
EPROM’un dezavantajları
• Yonga üzerinde değişiklik yapmak için yonga sistemden çıkartılmalıdır.
• Yonga üzerinde silme ve yazma işini yapacak ek donanımlara ihtiyaç vardır.
• Yonga üzerinde sadece bir bölge üzerinde değişiklik yapılamamakta, tüm içeriğin silinip tekrar yazılması gerekmektedir.
• Silme işi dakikalarca sürmektedir.
EPROM için farklı paket tipleri
1-DIP-Dual Inline Package:İki satır pine sahiptir.Bu pinler devre kartı üzerindeki yuvalara sokulmaktadır.Bu paketin avantajı yonganın kullanıcılar tarafından kolaylıkla kart üzerine yerleştirilebilmeleridir.DIP Paketlerinin büyüklüğü 8 pin ile 42 pin arasında değişir.Genelde EPROMlar 24,28 veya 32 pinlik paketlere kapasitelerine göre yerleştirilir.Mesela 16 bitlik bir EPROM 40 pinlik bir pakete yerleştirilebilir.
2-PLCC-Plastic Leaded Chip Carrier:Fiziksel olarak DIP’ten daha küçüktür.Bu onun için bir avantajdır.EPROM için kullanılan en yaygın paket büyüklüğü 32 pinliktir.Bazen devre kartı üzerinde leğimlenmiş olarak satılır.
3-SOIC-Small Outline Integrated Circuit:DIP’e benzemekle birlikte daha küçüktür.Ve genellikle devre kartı üzerinde leğimlenmiş halde bulunur.
4-TSOP-Thin Small Outline Package:Elde edilebilir en küçük paket tipidir.Genelde devre kartı üzerinde leğimlenmiş olarak satılır ve FLASH BELLEK KARTLARI üzerinde de bulunur.Bu aygıtları destekleyen özel adaptörler gerekir.
4 ) OTP
OTP bir çeşit yongadır. Kısalımın açılımı One Time Programmable yani bir defa programlanabilen yongadır. Bu aslında bir EPROM’dur. Fakat normal bir EPROM’da bulunan pencere bu yongaya üreticiler tarafından konmamıştır. Bu yüzden bir defa yazılan yonga üzerinde bir daha hiçbir değişiklik yapılamamaktadır.
FLASH EPROM
Flash EPROM , bir çeşit EPROM yongasıdır. Her zaman plastik bir kılıf içine konur. Çünkü bu yonga, diğer EPROM yongalarından farklı olarak silinmesi için ultraviole ışığı yerine elektrik enerjisi kullanılması gerekir. Daha kısa sürede silme işlemi gerçekleşir.Yonga flash ismini buradan almıştır. Flash EPROM’un bunun dışındaki bütün özellikleri normal EPROM’larla aynıdır.
5 ) EEPROM
EPROM, bilindiği gibi ultraviole ışınları kullanılarak silinebilen bir yongadır. Getirdiği dezavantajlar düşünülerek yeni bir yonga geliştirildi.
Adı: EEPROM.
EEPROM kısalımı Electrically Erasable Programmable ROM yani elektrikle silinebilen programlanabilir bellek yongası anlamına gelmektedir. Bu yongayla bir çok kolaylık sağlanmıştır. Bunlar:
• Yonga üzerinde silme işleminin yapılabilmesi için yonganın sistemden uzaklaştırılmasına gerek yoktur. Yonga devre kartı üzerinde iken silme gerçekleştirilebilmektedir. İçeriği silinmek istenen herhangi bir transistor’un üzerine uygulanan elektrik alan sayesinde bu iş halledilebilmektedir.
• Silme veya yazma için ek bir donanıma ihtiyaç yoktur.
• Yonga üzerine yazma bilgisayar tarafından yapılabilmektedir. Böylece bilgisayar ilk defa hem yazabilmekte hem de okuma yapabilmektedir.
• Yonga üzerinde değişiklikler için içeriğin hepsini silmeye gerek yoktur. Değişiklikler istenilen herhangi bir veri üzerinde byte byte yapılabilmektedir.
Sağlanan bu değişikliklerle her byte yakalşık 10 milisaniyede silinip yeniden programlanabilmektedir. Bu uzun bir süredir. Bu yüzden hızlı veri değişiminin gerekli olduğu yerlerde bu yonga yetersiz kalmaktadır. Mesela, bir EEPROM bu uzun süreden dolayı RAM’in bir parçası olarak kullanılamamaktadır. Bunun yanında EPROM ile karşılaştırılırsa EEPROM daha pahalı kalmaktadır. Çünkü her bit için , yapısı gereği ,extra transistor’ler kullanmakta, bu da maliyeti arttırmaktadır.
6 ) FLASH MEMORY
Üreticiler EEPROM da kullanıcının karşısına çıkan kısıtlama ve zorluklara cevap verecek yeni bir EEPROM geliştirmişlerdir. Bu yeni yongada hız biraz daha arttırılmıştır. EEPROM da değişikliklikler byte byte yapılırken Flash MEMORY‘de blok blok yapılmaktadır. Bu blokların büyüklüğü yongadan yongaya değişmekle birlikte genelde 512 byte’dır. Bir blok üzerinde değişiklik,birim zamanda gerçekleştirilmektedir. Burada kullanılan mantık da aynı olup;silinecek blok üzerine elektrik alan uygulanmaktadır. Programlama ise özel bir yazılımla sağlanmaktadır.
Flash MEMORY bir çok modern PC de BIOS’ u tutmak için kullanılmaktadır.Böylece istendiği zaman kullanıcı BIOS ayarları ile oynayabilmektedir. Böyle BIOS’lara flash BIOS’lar da denmektedir. Ayrıca bu yonga modemlerde de kullanılmaktadır. Böylece modem üreticileri bu sayede yeni çıkan protokolleri ekleyip modemlerini standart hale getirebilme imkanını elde etmişlerdir.
Flash MEMORY’nin EEPROM’a göre hızı arttığı halde yine de RAM olarak kullanılamaz.Çünkü Flash MEMORY de adreslenebilen birim alan bloktur,halbu ki RAM de bu,byte’dır.
SERİAL EEPROM
Serial EEPROM’lar paralel EEPROM’larda kullanılan teknoloji ile üretilmiştir. Tek farkı paketleri üzerinde 8 pine sahip olmalarıdır. Bu durumda adres veri bitleri tek tek gönderilir(bir birim zamanda) .Bir bilgisayarın seri bir yongadan okuması veya yongaya yazması çok zaman almaktadır. EEPROM’un kapasitesi arttıkça bu iş daha kompleks hale gelmektedir. Bütün bunlara rağmen tercih edilmesinin sebebi küçük hacimli ve düşük fiyatlı olmasındandır.Bu küçük hacim,EEPROM devresinin 8 pinlik TSOP paketlerine yerleştirilmesinden kaynaklanmaktadır.Ek olarak Serial EEPROM’lar genelde devre üzerine leğimlenmiş bir şekilde satılır.
ROM,BIOS’ta bulunan temel komutlardan birçoğunu içerir.(Temel Girdi/Çıktı Sistemi)Merkezi İşlem Ünitesi disketler,klavye ve diğer bileşenlerle ROM yongalarında tutulan BIOS aracılığı ile iletişim kurar.BIOS,her zaman ROM’da depolanır.ROM ve BIOS birbirleriyle öylesine bağlantılıdırlar ki bu terimleri sıklıkla ROM BIOS ve BIOS ROM olarak bir arada duymak mümkündür
BIOS geleneksel olarak imalat işlemi sırasında ROM yongalarına kurulurdu.Daha sonraki teknoloji ROM’un bir kez olmak üzere imalat işleminden sonar programlanabilmesine izin Verdi.Şimdi artan sayıda bilgisayar silinebilen ve tekrar programlanabilen ROM’lara sahiptir ve bir kullanıcı BIOS komutlarını kendi ihtiyaçlarına uygun bir şekilde ayarlayabilmektedir.
Tamamlayaıcı Metal Oksid Yarı İletken:Hem N- ve hem de P- tipi kanal aygıtlarını tamamlayıcı bir modda,küçük geometrileri ve düşük enerji tüketimini sağlamak için kullanılan işlem
N-Kanalllı Metal Oksid Yarıiletkeni:Elektronların N-tipi kaynak ve kanal bağlantıları arasında aktığı P-tipi alt katmanda oluşturulan MOS aygıtlarına bağlı bir kavramdır.NMOS aygıtları tipik olarak PMOS aygıtlarından iki,üç kat hızlıdır
P-Kanallı Metal Oksid Yarıiletkeni:Deliklerin kaynak ve kanal bağlantıları arasında aktığı N-tipi silicon alt katman üzerinde kurulan MOS aygıtlarına bağlı bir kavramdır.
0 Yorumlar